آبان
اختلال نقص توجه و بیش فعالی از هر ۱۰۰ کودک، ۵ نفر را مبتلا کرده است؛ پس میتوان گفت یکی از شایع ترین اختلالات دوران کودکی محسوب می‌شود. عدم‌کنترل خشم، افت تحصیلی و عدم اعتماد به نفس چند مورد از پیامد‌های مخرب ADHD است که اگر درمانی صورت نگیرد ممکن است خودشان را نشان دهند. تشخیص دیرهنگام بی‌شک یکی از بزرگترین مشکلات خانواده‌هایی است که کودک آنها مبتلا به ADHD می‌باشد.
در بسیاری از موارد ADHD تا سنی که کودک وارد مدرسه می‌شود تشخیص داده نمی‌شود و تا حدود ۸ سالگی هیچ درمانی صورت نمی‌گیرد؛ این موضوع می‌تواند به دلیل عدم آگاهی از علائم و نشانه‌های ADHD و یا انکار آنها توسط والدین باشد.
یکی از اهداف ما از نگارش این مقاله از پایگاه دانش کلینیک آنلاین کاکادو افزایش آگاهی شما درمورد اختلال نقص توجه و بیش فعالی است چرا که اگر فردی صورت مسئله(سوال) را خوب درک کند جواب آن هم خواهد یافت.
آخرین تعریف علمی نقص توجه و بیش فعالی
DSM-5 این اختلال را اینگونه تعریف میکند:
مجموعه‌ای فراگیر از رفتارهای بی‌توجهی و یا بیش فعالی که باعث مختل شدن عملکرد اجتماعی، تحصیلی و یا شغلی می‌شود. بی توجهی چه تعریفی دارد؟ و برای کدام کودک تشخیص نقص توجه گذاشته می‌شود؟
اگر در کودکی ۶ مورد از ۹ مورد جدول زیر به مدت حداقل ۶ ماه دیده شود آن کودک دچار نوعی نقص توجه و تمرکز است.
جدول ۱
| ۹ نشانه نقص توجه |
| ۱. عدم توجه به جزئیات |
| ۲. عدم توانایی در حفظ توجه در فعالیت‌ها |
| ۳. عدم توجه به صحبت‌های دیگران |
| ۴. عدم توانایی در انجام فعالیت‌های چند مرحله‌ای طبق دستورالعمل |
| ۵. عدم توانایی در سازماندهی فعالیت‌های خود |
| ۶. اجتناب از فعالیت‌هایی که تلاش ذهنی نیاز دارد |
| ۷. گم کردن لوازم ضروری |
| ۸. محرک‌های مزاحم میتوانند حواسش را پرت کنند |
| ۹. فراموش کردن فعالیت‌های روزمره |
حالا ببینیم دقیقا منظور از بیش فعالی چیست؟ به چه کودکی بیش فعال می‌گویند؟ اگر ۶ مورد از ۹ مورد جدول زیر در کودک به مدت حداقل ۶ ماه وجود داشته باشد آن کودک تشخیص بیش فعالی می‌گیرد.
جدول ۲
| ۹ نشانه بیش فعالی |
| ۱. حرکات اضافه در دست‌ها و پاها هنگامی که روی صندلی نشسته است |
| ۲.بی قراری |
| ۳. فعالیت بیش از حد مثل دویدن در یک موقعیت نامناسب |
| ۴. سر و صدای زیاد |
| ۵. جنب و جوش زیاد بطوری که به نظر میرسد هیچوقت خسته نمی‌شود |
| ۶. حرف زدن زیاد |
| ۷. وسط صحبت دیگران می‌پرد |
| ۸. عدم رعایت نوبت یا صف |
| ۹. مزاحمت در کارهای دیگران |
برای اینکه بیشتر درمورد اختلال نقص توجه و بیش فعالی(ADHD) بدانید به قسمت۱ گوش دهید.
چگونه بفهمیم کودکمان مبتلا به ADHD است؟
- نقص توجه و بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟
- کودکان مبتلا به ADHD در معرض چه آسیب‌هایی هستند؟
- آیا افت تحصیلی آنها با گرفتن معلم خصوصی قابل جبران است؟
- با کودک مبتلا به ADHD چگونه رفتار کنیم؟
- آینده تحصیلی کودکان ADHD چگونه است؟
در اپیزود ۲ سعی کردیم درمورد تحقیقاتی که درمورد نقص توجه و بیش فعالی در فرهنگ‌های مختلف انجام شده است صحبت کنیم. پس اگر سوالاتی که مطرح شد ذهن شما هم به خودش مشغول کرده است حتما قسمت ۲ را گوش دهید!
نگاهی به آینده کودکان ADHD
تا اینجا اطلاعات زیادی درمورد ADHD کسب کردید که احتمالا باعث نگرانی بیشتر شما نسبت به قبل شده است و این نگرانی به این دلیل است که آگاهی شما نسبت به این موضوع بیشتر شده است اما آگاهی اغلب در کوتاه مدت باعث نگرانی و شاید ناراحتی می‌شود و در بلند مدت آثار مثبتی در کیفیت زندگی شما می‌گذارد چراکه شما را از عواقب ویران‌کننده عدم آگاهی و غفلت نجات می‌دهد.
در اپیزود ۳ به این موضوع پرداختیم که چرا یک کودکان به ADHD مبتلا می‌شود؟
چرا کودک من؟ (چرا یک کودک به ADHD مبتلا می‌شود.)
درمان‌های رایج در نقص توجه و بیش فعالی
کاردرمانی
طبق تحقیقات انجام شده مداخلات حسی که کاردرمانگر انجام می‌دهد تاثیر بسزایی بر سطح آرامش و هوشیاری کودک دارد. مخصوصا اگر قبل از کلاس‌های آموزشی انجام شود که در این صورت بازدهی کلاس و توانایی یادگیری کودک به شدت افزایش می‌یابد.
از دیگر مداخلات کاردرمانگر می‌توانیم به تمرینات ادراکی-حرکتی اشاره کنیم که در این تمرینات علاوه بر مهارت های ذهنی و ادراکی مهارت های حرکتی سطح بالا (مثل انجام دو فعالیت بصورت همزمان) نیز به کودک آموزش داده می‌شود.
کاردرمانی یکی از کلیدی‌ترین نقش‌های تیم درمان را ایفا میکند و این نقش هماهنگ کردن اعضاء تیم درمان است. مداخلات کاردرمانی همچنین بر قدرت توجه و تمرکز کودک تاثیرگذار است.
روانشناسی
یک روانشناس می‌تواند به افزایش عملکرد اجرایی کودک کمک کند که این افزایش عملکرد همان حفظ توجه تا پایان فعالیت، اجتناب از رفتارهای نامناسب و مهارت‌های خود تنظیمی است.
از جمله مداخلات مهم روانشناسی در کودکان ADHD می‌توانیم به گروه درمانی اشاره کنیم که در آن جمعی از کودکان که از نظر شناختی و مهارت‌های اجتماعی در یک سطح هستند شرکت می‌کنند و در طول انجام فعالیت‌های گروهی مهارت های بین فردی را یاد می‌گیرند که نتیجه آن پیدا کردن دوستان صمیمی و ایجاد روابط دوستانه است.
درمان دارویی
ریتالین پرکاربردترین دارویی است که توسط روانپزشک کودک برای کودکان مبتلا به ADHD تجویز می‌شود و تاثیر زیادی بر حفظ توجه کودک دارد و معمولا مصرف این دارو قبل از کلاس‌های آموزشی توصیه می‌شود. ریتالین هم مانند سایر داروها عوارض جانبی دارد. دز دارو و ساعات مصرف دارو متناسب با بدن کودک و فقط توسط متخصص روانپزشک کودک تعیین می‌شود.
گفتاردرمانی
یکی از توانایی‌هایی که کودک باید کسب کند توانایی ذهن‌خوانی (Theory of Mind) است که این توانایی در کودکان مبتلا به ADHD آسیب می‌بیند و این کودکان ممکن است نتوانند واکنش‌های اطرافیان را آنالیز کنند و قصد و نیت آنها را متوجه بشوند. تئوری ذهن یکی از حیطه هایی است که گفتاردرمانگر با کودک کار میکند.
یک مثال دیگر از خدمات گفتاردرمانی در کودکان نقص توجه و بیش فعالی مداخلات فرایند یادگیری است که نتیجه آن تاثیر در سطح تحصیلی کودک (مثلا توانایی دیکته نوشتن) می‌باشد.
نویسنده: مهدی احمدیان کارشناس ارشد کاردرمانی
منابع:
